Toen Haruka Matsuo voor het eerst in het Pinetum in Hilversum kwam, vond ze in deze ommuurde botanische tuin de sfeer terug van de Shinto heiligdommen in haar geboorteland Japan die zij in haar jeugd met haar familie bezocht had.

Het Pinetum bezit een grote collectie coniferen. Bijzonder is dat in de tuin tachtig procent van alle Japanse coniferensoorten te vinden is. Een aantal daarvan zijn heilige bomen die in Japan vereerd worden.

Haruka’s werk is na vele jaren verblijf in Nederland nog steeds doortrokken van de Japanse cultuur. Het Pinetum inspireerde haar dan ook tot haar project over de heilige Japanse bomen.

Voor haar werk verzamelt Haruka allerlei impressies van het menselijk handelen. Zij praat met mensen over de manier waarop zij wonen en wat hun routines en gewoontes zijn in het dagelijks leven. Zij gaat daar in haar werk op een creatieve en fantasierijke manier mee om.

Voor het heilige Japanse bomenproject verbeeldt Haruka in grote zwart-wit tekeningen op heel vrije wijze de rituelen rond de Japanse Shinto heiligdommen. Deze rituelen en de tradities hebben een onweerstaanbare aantrekkingskracht op haar.

Voor haar tentoonstelling in het Pinetum heeft Haruka deze zomer de heiligdommen in Japan opnieuw bezocht, om er te tekenen en een film te maken over de ceremoniën.

Het Shintoïsme kent een grote liefde en eerbied voor de natuur. Japan bezit veel heiligdommen, waar die natuur, de bomen en stenen met rituelen worden vereerd. In elk natuurverschijnsel, in elke vreemd gevormde steen of boom kunnen geesten huizen. Dergelijke stenen of bomen, en zelfs bergen kunnen heilig worden verklaard. De oorsprong daarvan is ouder dan het Shintoïsme en heeft waarschijnlijk zijn wortels in een animisme, waarin objecten en

abstracte verschijnselen zoals groei geacht worden een ziel te hebben. Zij worden gezien als symbolen van levensenergie.

Tijdens de rituelen, uitgevoerd door Shinto priesters, worden bomen en stenen in de heiligdommen voorzien van touwen van rijststro en papieren stroken, die op een speciale manier zijn gevouwen.

Het zijn gestileerde overblijfselen van de vroegere offers die aan de geesten werden gebracht.

Deze levensenergie werkt ook door in de manier waarop Haruka filmt en tekent. Zo voelt zij die energie bij de handeling van het tekenen. De lijnen en vlakken die zij tekent, ja ook het houtskool zelf, raken voor haar gevoel tijdens de heel geconcentreerde wijze van werken bezield, zoals de rituele handelingen bij de ceremoniën een bezieling hebben.

Dit thema van eerbied en liefde voor de natuur en de rituele handelingen brengt zij ook tot leven in de film die zij afgelopen zomer in Japan heeft gemaakt. Het belangrijke Ise heiligdom was hierbij haar inspiratiebron. In de film laat zij de beide kanten van het leven en de natuur zien: het mooie en het schone, maar ook de beangstigende en de wrede kant van het leven, zoals de noodzakelijk geachte jacht.

 

 

Samenstelling en tekst: Cato Cramer